(με κλικ βίντεο) Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΑΣ

Όσο πλησιάζει η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 γίνονται ολοένα και πιο επίκαιρα τόσο το πνεύμα όσο και τα μηνύματά της. Η κορύφωση της πορείας του Ελληνισμού από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης έως τις αρχές του 19ου αιώνα παγιώθηκε με τις αλλεπάλληλες νίκες των Ελλήνων κατά των Οθωμανών ήδη από τις πρώτες ημέρες του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και κατέστη το εφαλτήριο για τη συγκρότηση πια ενός αυτόνομου Ελληνικού κράτους. Στο επίτευγμα αυτό συνέβαλλαν πολλοί Έλληνες και ξένοι, επιφανείς και λιγότερο γνωστοί στρατιωτικοί, πολιτικοί και απλοί άνθρωποι του μόχθου από κάθε γωνιά των λεγόμενων «Ελληνικών χωρών». Οι περισσότεροι παρέμειναν στη λήθη της ιστορίας καθώς δεν διασώθηκαν ιδιαίτερα στοιχεία για τη δράση τους. Παράλληλα η γενικότερη ιστοριογραφία της εποχής έδωσε, δικαιολογημένα ως ένα βαθμό, περισσότερη προσοχή στα μεγάλα ονόματα των νοτιοελλαδιτών οπλαρχηγών του 1821 αφήνοντας στο περιθώριο τους μικρο-καπεταναίους και μπουλουξήδες, οι οποίοι ουσιαστικά ήταν αυτοί που επωμίσθηκαν το βάρος της εφαρμογής των επιχειρησιακών σχεδίων των κατά τόπους επικεφαλής στρατιωτικών ανδρών της επανάστασης.

Με ένα κλικ, η προβολή της ταινίας με τίτλο «Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΤΟ 1821», την οποία εμπνεύσθηκε και δημιούργησε σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών Ιωάννη Κοροδήμου, ο Χαλκιδικιώτης αντιστράτηγος ε.α. Στυλιανός Κυρίμης από τον Άγιο Μάμα. Η ταινία περιλαμβάνει τρία βασικά θέματα: 1) Την εξέγερση του Πολυγύρου στις 17 Μαΐου 1821. 2) Την μάχη των Βασιλικών και την θυσία του Καπετάν Χάψα και των παλικαριών του στις 10 Ιουνίου 1821. 3) Το ολοκαύτωμα ή «χαλασμός» της Κασσάνδρας στις 14 Νοεμβρίου 1821.  Η ταινία παρουσιάζει άγνωστες πτυχές της ελληνικής επανάστασης και ειδικότερα των ηρωϊκών εξεγέρσεων και των πολύνεκρων μαχών, που έγιναν σε περιοχές της Χαλκιδικής το 1821. Περιλαμβάνει τρία βασικά θέματα: 1) Την εξέγερση του Πολυγύρου στις 17 Μαΐου 1821. 2) Την μάχη των Βασιλικών και την θυσία του Καπετάν Χάψα και των παλικαριών του στις 10 Ιουνίου 1821. 3) Το ολοκαύτωμα ή «χαλασμός» της Κασσάνδρας στις 14 Νοεμβρίου 1821

Η επανάσταση της Χαλκιδικής έληξε οριστικά με την παράδοση του Αγίου Όρους, τον Ιανουάριο του 1822. Αναμφίβολα η εξέγερση στην Μακεδονία δεν είχε οργανωθεί επαρκώς και τα αποτελέσματα της υπήρξαν τραγικά για τους Έλληνες των περιοχών αυτών. Σημαντικός παράγοντας αποτυχίας της εξέγερσης, ήταν και η κοντινή θέση της Χαλκιδικής σε σχέση με την Οθωμανική πρωτεύουσα της Κωνσταντινούπολης και την παρουσία μεγάλων στρατιωτικών μονάδων της Αυτοκρατορίας. Η προσφορά όμως της εξέγερσης της Χαλκιδικής στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 υπήρξε σημαντική (αν όχι καθοριστική). Οι Μακεδόνες επαναστάτες και οι χίλιοι και πλέον μοναχοί του Αγίου Όρους που πήραν τα όπλα επί έξι περίπου μήνες απασχόλησαν μεγάλο αριθμό τουρκικών δυνάμεων. Έτσι δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος για να εδραιωθεί η Επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο.
Η επανάσταση του 1821 στην Χαλκιδική και στην Μακεδονία, αποδεικνύει αυτό που θεωρούμε όλοι αυτονόητο, αλλά αμφισβητείται πεισματικά από πολλούς σήμερα: την αδιαμφισβήτητη ενότητα του Ελληνικού Έθνους στην βάση της χριστιανικής θρησκείας και της ανάμνησης της κοινής Βυζαντινής κληρονομιάς, που δεν υπονόμευσε ούτε το σκοτάδι των τεσσάρων αιώνων Οθωμανικής σκλαβιάς.

Η σημαία της Επανάστασης της Χαλκιδικής

Στις 20 Ιανουαρίου 2021, 200 χρόνια μετά την έναρξη της Εθνικής Παλιγγενεσίας, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο αναγνώρισε την πολεμική σημαία της επανάστασης των Κασσανδρινών το 1821, στην οποία κυριαρχεί το βαθύ γαλάζιο, με βυσσινί περίγραμμα, φέρει λευκό σταυρό στη μέση πάνω σε αντεστραμμένη ημισέληνο, ενώ στα δεξιά απεικονίζει το λάβαρο του Εμμανουήλ Παππά και δεξιά έναν κόκορα . Μετά το χαλασμό της Κασσάνδρας, η επαναστατική σημαία των Κασσανδρινών, έγινε γνωστή σε όλη τη Χαλκιδική . Ωστόσο με την πάροδο των χρόνων οι λεπτομέρειες που τη συνέθεταν άρχισε να σβήνει από τη συλλογική μνήμη .
Σημειώνεται ότι εκτός από τη επαναστατική σημαία των Κασσανδρινών του 1821, υπάρχει και το λάβαρο που υψώθηκε στη Μονή Εσφυγμένου, στις 31 Μαΐου 1821 και φυλάσσεται στην εν λόγω Μονή .

Μακροχρόνιες έρευνες

Ωστόσο, η έρευνα για τη επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής ξεκίνησε πολλά χρόνια νωρίτερα . Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο Λυκειάρχης Κωνσταντίνος Κοντογιαννόπουλος, βασιζόμενος σε προφορικές μαρτυρίες, περιέγραψε την επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής με τα ίδια περίπου σύμβολα, προσθέτοντας δεξιά μία κουκουβάγια .
Στο βιβλίο του Καθηγητή Ιστορίας Κωνσταντίνου Βαλακόπουλου «Ανέκδοτα Ιστορικά Στοιχεία Αναφερόμενα Στην Μακεδονία Πριν Και Μετά Το 1821«, που εκδόθηκε από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το 1975, ο Ιστορικός – βασιζόμενος σε πηγές – περιγράφει τη σημαία των Κασσανδρινών χωρίς την κουκουβάγια . Ο Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, βασίστηκε στην έκθεση Ολλανδού Προξένου στη Θεσσαλονίκη, Mattatie Abram, ο οποίος είχε οικονομικές δοσοληψίες με τους Κασσανδρινούς . Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Ολλανδός Πρόξενος, οι Κασσανδρινοί που γλίτωσαν από το Χαλασμό της Κασσάνδρας, διεσώθησαν από έναν Αυστριακό πλοίαρχο (αγνώστων στοιχείων) και μεταφέρθηκαν στις Σποράδες, έχοντας μαζί τους την επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής . Η σημαία αργότερα βρέθηκε στα χέρια του Mattatie Abram, που την έστειλε στην πατρίδα του, μαζί με την έκθεση, στην οποία περιλαμβάνεται και ένα σκίτσο της σημαίας .
Πάνω σε αυτή την έρευνα βασίζεται ο απόστρατος Απόστολος Στρατής, ο οποίος ασχολήθηκε με την επαναστατική σημαία της Χαλκιδικής, από το 1977 και, αναφέροντας για τους συμβολισμούς, αναφέρει:
– Το βαθύ γαλάζιο αντιστοιχεί στα διαχρονικά χρώματα της Ελλάδας με κυρίαρχο στοιχείο τη θάλασσα.
– Το βυσσινί περίγραμμά της, αντιστοιχεί στο ποτισμένο με ποταμό αίματος, χώμα της πατρίδας.
– Στο μέσον φέρει τον σταυρό, που δηλώνει την πίστη στο δίκαιο του αγώνα, ενώ η αντεστραμμένη ημισέληνος δηλώνει τη μελλοντική πτώση της οθωμανικής εξουσίας.
– Αριστερά του σταυρού, επί της ημισελήνου, υπάρχει η άγκυρα, με το ναυτικό πλεγμένο σκοινί, που συμβολίζει τη σταθερότητα του αγώνα.
– Δεξιά του σταυρού είναι η σημαία – λάβαρο με δύο άστρα, του αρχηγού της επανάστασης Εμμανουήλ Παππά, που ως γνωστόν είχε χρισθεί αρχηγός της επανάστασης στη Βόρεια Ελλάδα από τον Υψηλάντη.
– Ο κίτρινος κόκορας, με τη χαρακτηριστική του πρωινή λαλιά, «Ξυπνήστε» συμβολίζει την αφύπνιση του έθνους στον επικείμενο αγώνα του για την απελευθέρωση.

Οι τρεις επετειακοί εορτασμοί-σταθμοί για το 1821: